กะลามะพร้าว ที่จะใช้ทำกระบวยนี้จะต้องเลือกเอากะลาที่ไม่แก่จนเกินไป เพราะกะลาที่แก่จัดนั้นเนื้อมักจะเปราะซึ่งเมื่อเจาะรูใส่คันถือนั้นมักจะ แตกง่าย มะพร้าวที่มักใช้กะลาทำกระบวยนั้นมักจะเลือกเอาขนาดที่เปลือกผง คือ ผิวที่บอกลักษณะว่าเปลือกมะพร้าวขึ้นขุยแล้ว ซึ่งกะลาข้างในมักจะเป็นสีน้ำตาลแต่เนื้อหนึกและแน่นดูรูปน่าจะทำได้นะจ๊ะ ต่างที่ด้ามซึ่งขี้นอยู่กับจินตนาการและฝีมือตกแต่ง ส่วนรูปที่สามสำหรับตักแกง ขนม มากกว่าใช้ตักน้ำดื่ม เพราะไม่สะดวกแก่การดื่มเหมือนสามรูปที่เหลือ กะลาก็ใช้กระดาษทรายละเอียดขัดมันจะดูเงาและมีลวดลายธรรมชาติก็สวยและปลอดภัยกว่าการลงชะแล็คจ้า กระบวยเป็นเครื่องมือที่ใช้ในการตักน้ำ มีลักษณะเป็นแอ่งขังน้ำได้มีด้ามยาว ทำด้วยกะลามะพร้าวค่อนลูก ด้ามทำด้วยไม้หรือไม้ไผ่ยาวประมาณ 1 ศอก ขึ้นไป เหวลากลมหรือลักษณะอื่นอาจมีลวดลายสลักด้วย ประโยชน์ สำหรับตักน้ำดื่ม ตักน้ำเชื่อมใส่ขนม หรือตักน้ำในที่ลึก เช่น น้ำในโอ่ง เพื่อนำมาใช้และอาบ นอกจากนี้ยังเหมาะสำหรับตักของร้อน ๆ เช่น ตักน้ำร้อนในกระทะอีกด้วย ชาวบ้านมักจะวางกระบวยพาดไว้กับโอ่งใส่น้ำเย็นขนาดเล็กตั้งไว้ข้างทาง หน้าบ้านเพื่อให้ผู้ที่เดินทางที่เหนื่อยมาได้ดื่มกิน มีความเชื่อของคนโบราณที่ ห้ามใช้กระบวยตักน้ำล้างหน้า มีคำกลอนที่พอได้ยินแต่งไว้ว่า “ อย่าล้างหน้าด้วยบวยมะพร้าวเป็นลามก ชายพกผ้านุ่งอย่าเช็ดหน้า ” เหตุที่มีความเชื่อดังกล่าวอาจเป็นเพราะกระบวยใช้ประโยชน์กันหลายอย่าง บางที่ก็มีไว้ตามโอ่งน้ำเพื่อไว้ตักน้ำล้างเท้า จึงไม่อยากให้ใช้ปะปนกันกันก็เป็นไปได้ ยังมีกระบวยอีกแบบหนึ่งที่ทำด้วยทองเหลืองทั้งหมด มีลักษณะคล้ายกระบวยที่ทำด้วยกะโหลกมะพร้าว มีลวดลายและฝีมือประณีต เข้าใจว่าเป็นฝีมือช่างไทย สำหรับกระบวยทองเหลืองนี้ จะมีใช้เฉพาะบ้านที่มีฐานะดีหรือผู้ดีมีบรรดาศักดิ์ ประโยชน์สำหรับตักน้ำเช่นเดียวกับกระบวยอื่น ๆ นอกจากนี้ยังมีกระบวยอีกประเภทหนึ่งที่ทำด้วยไม้ไผ่สานและปล้องไม้ไผ่ สำหรับใช้ตักของเค็ม เช่น ปลาร้า น้ำปลา เฉพาะกระบวยสำหรับตักปลาร้านั้นจะสานด้วยไม้ไผ่แบบมีรูโปร่ง มีรูปทรงคล้ายตะกร้าล้างปลาแต่มีด้ามยาม ที่เป็นเช่นนี้ เพราะต้องการตักแต่เนื้อปลา ส่วนน้ำปลาร้าไม่ต้องการจะไหลออกตามรู กระบวยแบบนี้ได้สะดวก ส่วนกระบวยสำหรับตักน้ำปลา จะทำด้วยกระบอกไม้ไผ่ที่มีข้อด้านหนึ่ง ต่อด้ามยาว สำหรับตักน้ำปลา จากไห การใช้ไม้ไผ่ทำกระบวยนี้ เนื่องจากไม้ไผ่ทนต่อความเค็มของน้ำปลาก และเกลือได้ดีนั่นเอง
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น